مقبره تیمورشاه:
این مقبره بطرف غرب لیسه عائشه درانی، وجنوب دریای کابل موقعیت دارد. به روایت تاریخ و اهالی، مقبرة تیمورشاه پسراول احمد شاه بابا نواده زمان خان ولد دولت خان ازاحفاد اسد الله خان می باشد. اسد الله خان اولاده زیرک بابا سرطایفه مشهور ابدالی سره بین کندهاریست. زمانشاه مقبره تیمورشاه را از مقبره احمد شاه بابا بزرگتر بنا کرد ودر مدت ده سال سلطنت وی تا همین اندازه موجوده بسررسید. گرچه سندآغازوانجام مراسم سرپرستی ومعماری ومهندسی ووجه مصارف آن تا حال معلوم نگشته، اما کارتعمیر سالها را دربر گرفته است. دورادورگنبد مقبرة تیمورشاه، اطاقهای خورد دومنزله وجود دارد. بنای تعمیرگنبد ازخشت پخته وچونه براساس بناهای بخارایی ذریعه استادان قندهاری اکمال یافته، حصه اصل مرقد را در اول عمیق تر ازسطح زمین حفر وجسد تیمورشاه که بعد از تعمیرگنبد درحصه تحتانی واقع شده است، گذاشتند و بعداً در صحن فوقانی اندرون گنبد مانند آرامگاه احمد شاه بابا قبرنما ساختند واینکه محوطه فعلیه اطراف آرامگاه حصه نشیمنگاه روز با رعام تیمورشاه و از دو طرف شمال وغرب محدود به دریای کابل وموسوم به باغ شاه بود محقق است و آنچه اصل مرقد درقسمت عمق زمین مشاهده می شود محض به نسبت مناسبت گنبد است وخود عمارت خیلی بزرگ وبا فقدان و سائل تعمیراتی درآنوقت نهایت دشوار بوده، اما ازعمارات مشهور بزرگ علیه سلطنت اعلیحضرت زمانشاه درشهرکابل همین آرامگاه تیمورشاه بیادگارمانده که فقط این بنا را می توان سمبول طرزتعمیر دو صد سال قبل درشهر زیبای تاریخی کابل قرار داد. ترمیمات که صورت گرفته، درسال 1365 صرف یک ترمیم مقدماتی و پاک کاری بوده است.
بوستان سرای مقبره عبد الرحمن:
بوستان سرای ازجمله ساختمان های دوره عبد الرحمن بوده که درسال 1822م. بواسطه معماران کندهاری اعمارگردیده است. دراول چوپ پوش ومقر پذیرایی مهمانان خاص وشخصی عبدالرحمن بود. اومهمانان را درهمین جا ملاقات می نمود. وبه این عمارت علاقه خاص داشته وازهمین سبب وقتی که عبد الرحمن مُرد پسرش حبیب الله جنازة پدرش را دراین عمارت که دلخواهش بود دفن نمود.
مسجد شریف عیدگاه
بین باغ علیمردان وچمن حضوری
مسجد عیدگاه درسال 1311هـ.. ق. بنا نهاده شده وکارتعمیر آن درسال 1315 هـ.. ق. ختم گردید. دردیوار مسجد کتیبه سنگی وجود دارد که درآن تمام خصوصیات درج است. دراین مسجد غیراز ادای نماز، اجتماعات وجرگه های رسمی نیزبرگزارمی شد. مثلاً جنگ با انگلیس جهت استرداد استقلال افغانستان ازمنبرسنگی همین مسجد اعلان شد. ودیگرجرگه های قومی وفیصله های عمومی درهمین مسجد صورت می گرفت.
عمارت مسجد بصورت طولانی شمالاً جنوباً بداخل هفتاد وشش گنبد خورد ویک گنبد بزرگ ویک سلسله رواقها وکمانها ساخته شده و دارای منار هاو محراب های منقش و یک محراب بزرگ مرکزی ودو محراب خورد پائینی بوده و ده مناره های خورد وبزرگ دارد. صرف سر گنبد بزرگ وسطی آهن پوش بوده متباقی تمام گنبد های مذکور کاگل می باشد و پیشروی مسجد به طول آن تراسره یا صوفه به فرش سنگ مرمر سفید دارا می باشد. مسجد مذکور تقریباً یک متر بلند تر از صحن حویلی ساخته شده و قبلاً ساحه مسجد با دیوار خشتی محدود شده بود. به سمت شرق سه دروازه بزرگ با کمانهای گج بری شده و تزئین شده که دارای اصالت تاریخی بوده وجود داشت. متاسفانه بعد از کودتای ثور 1357 ازبین رفت وگل وبته ودرخت آن کشیده شد صحن حویلی قیر و کانکریت گردیده است.
مسجد چوبفروشی کابل:
درسال 1303 هـ.. ق. ساخته شده که پیشتر به نام مسجد نورالاسلام مشهور بود. مسجد مذکور ازسنگ، خشت پخته، گچ، آهن، چونه و چوب ساخته شده ودارای کمانها، رواقها وگنبدها بوده و درپهلوی خود عمارت گنبدی علیحده دارد به نام مدرسه که با مرور ایام دارالحفاظ، جمعیت العلما ومنسوبین علوم دینی بود. دراثرجنگ های اخیرافغانستان ویران شده است.
مسجد ملا محمود:
این مسجد درپهلوی مسجد علیا درشوربازارشهرکابل واقع بوده یکی ازمساجد تاریخی شهرکابل است که دراثر جنگ های اخیر افغانستان آسیب دیده است.
مسجد گذری:
در بازارسراجی شهرکابل درجوار یک آهنگری واقع است واین مسجد نیز درزمان اورنگزیب پادشاه گورکانی هند ساخته شده و تاکنون عمارت آن پابرجا بوده اما درجنگهای دهههای پایانی سده بیستم افغانستان آسیب دیده است.
مسجد سه دکان چنداول:
از جمله مساجد تاریخی شهر کابل ودارای تزئینات گج بری وکندهکاری چوب بوده که درجنگ های اخیر افغانستان ویران شده است.
مسجد شریف علیا ....
کلمات کلیدی: